K Χρυσογόνος: Προς κάποια μετανεωτερική επανέκδοση αυταρχισμού.

Η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης μετά τις εκλογές της 6^ης Μαΐου και η προκήρυξη νέων για την 17^η Ιουνίου αποτελεί πρωτοφανές γεγονός στην ελληνική κοινοβουλευτική ιστορία.

 Σε όλες τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις από τις οποίες δεν προέκυψε μονοκομματική απόλυτη πλειοψηφία είχαμε μια έστω βραχύβια κυβέρνηση, όπως οι κυβερνήσεις Τζανετάκη (Ιούνιος-Οκτώβριος 1989) και Ζολώτα (Νοέμβριος 1989-Απρίλιος 1990) ή παλιότερα η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 1963. Η τωρινή πλήρης αδυναμία των κομμάτων να εξεύρουν έστω και μια μεταβατική λύση υποδηλώνει το μέγεθος της δοκιμασίας την οποία βιώνει το ελληνικό πολιτικό σύστημα μέσα σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής ύφεσης και «συντεταγμένης» χρεοκοπίας του κράτους.

Ο τρόπος πάντως με τον οποίο λειτούργησαν τα κόμματα, ή τουλάχιστον τα περισσότερα από αυτά, στο δεκαήμερο περίπου των άκαρπων διερευνητικών εντολών και συσκέψεων στο Προεδρικό Μέγαρο επιβεβαιώνει τις πολιτικές παθογένειες που οδήγησαν τη χώρα στην οικονομική κατάρρευση. Το καίριο ζήτημα των πιθανών (ή μη) κυβερνητικών συνεργασιών δεν έγινε, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, αντικείμενο θεσμοποιημένων συλλογικών εσωκομματικών διαδικασιών, δηλαδή σοβαρής συζήτησης και ψηφοφορίας είτε στις κοινοβουλευτικές ομάδες είτε στις κεντρικές ή πολιτικές επιτροπές ή εθνικά συμβούλια κλπ. 

Ακόμη και όταν συγκλήθηκαν οι κοινοβουλευτικές ομάδες κάποιων κομμάτων, αυτές αποτέλεσαν απλώς το (θλιβερό) σκηνικό για μια ακόμη δημόσια εμφάνιση του αρχηγού-ηγεμόνα του κόμματος, ο μονόλογος του οποίου δεν απευθυνόταν στην πραγματικότητα στους βουλευτές-χειροκροτητές του, αλλά στο τηλεοπτικό κοινό. Το τελευταίο παρακολουθεί εξάλλου παθητικά, περιμένοντας τη σωτηρία από τους κομματικούς αυτούς ηγεμόνες-μεσσίες.

Ο δημόσιος διάλογος στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτος στο εσωκομματικό επίπεδο και προσχηματικός στο διακομματικό. Κύρια χαρακτηριστικά τόσο της προηγούμενης όσο και της νέας προεκλογικής περιόδου είναι αφενός οι κοκκορομαχίες διαφόρων υποψηφίων στα τηλεοπτικά παράθυρα με στόχο τον φθηνό εντυπωσιασμό και αφετέρου οι (φθίνουσες σε μέγεθος) συγκεντρώσεις οπαδών των κομμάτων για να «θαυμάσουν» τους μονολόγους των αρχηγών τους. 

Ουσιαστική και ειλικρινής συζήτηση για τα τεράστια προβλήματα της χώρας δεν γινόταν και δεν γίνεται σχεδόν πουθενά, με αποτέλεσμα αυτά να αντιμετωπίζονται μετεκλογικά με εμβαλωματικό και μάλιστα σπασμωδικό τρόπο από τους κομματικούς ηγεμόνες και ολιγομελείς κύκλους ανεύθυνων συμβούλων τους, χωρίς κανένα μακρόπνοο σχεδιασμό. Ο ηγεμονισμός όμως παντού και πάντα συνεπάγεται προχειρότητα και αδιαφάνεια και η τελευταία διευκολύνει την εμφάνιση κρουσμάτων διαφθοράς.

Όπως έχει επισημανθεί ξανά από τη στήλη αυτή, η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα (ακόμη) σταυροδρόμι, καθώς καταρρέει το μεταπολιτευτικό μοντέλο μιας πολιτικής συναίνεσης στηριγμένης στη συνενοχή και στα δανεικά και αγύριστα. Ή θα προχωρήσουμε σ’ ένα ανώτερο επίπεδο συναίνεσης, με ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών στην άσκηση της εξουσίας, πράγμα που προϋποθέτει κυρίως την επικράτηση δημοκρατικά οργανωμένων κομμάτων αρχών, στη θέση των ηγεμονικών-πελατειακών σχηματισμών οι οποίοι μας οδήγησαν στην πτώχευση, ή θα οπισθοδρομήσουμε προς κάποια μετανεωτερική επανέκδοση αυταρχισμού . 

Οι εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος υποδηλώνουν ότι η δεύτερη αυτή πιθανότητα μάλλον ενισχύεται.

Κώστας Χ. Χρυσόγονος

 Καθηγητής Νομικής ΑΠΘ

Το ειδαμε εδω