Ανάμεσα σε τιμή, πίστη και καρδιά Ζυλ Ντασσέν: μαθήματα ζωής, τέχνης και Χόλιγουντ για να... μαθαίνουν οι νεώτεροι

  Ζύλ Ντσεν, Μελίνα στις Κανες 1960.  Η αφίσα για την προβολή του Ποτέ την Κυριακή στο φεστιβαλ Κανών.

ΤΡΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΣΥΓΚΡΟΤΟΥΝ ΤΟΝ ΑΛΗΘΙΝΟ ΑΝΤΡΑ 
ΤΙΜΗ, ΠΙΣΤΗ, ΚΑΡΔΙΑ.

 ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΖΟΥΛΙ ΚΑΙ ΤΑ ΤΡΙΑ ΕΙΧΑΝ ΟΝΟΜΑΤΑ:

ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ- ΜΑΡΞ- ΜΕΛΙΝΑ.

ΤΟ ΘΗΡΙΟ ΤΑ ΑΝΑΚΑΤΕΨΕ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΝΕΘΕΣΕ ΜΕ ΜΑΕΣΤΡΙΑ Σ΄
ΕΝΑΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΩΝΥΜΟΣ
ΑΥΤΟΥ ΠΟΥ ΛΕΜΕ ΑΝΤΡΑΣ ΜΕ ΤΑ ΟΛΑ ΤΟΥ!

Η ζωή του ολόκληρη ήταν ταινία-ποταμός. Με άφθονο πολιτικό θρίλερ και φλογερό ερωτικό ρομάντζο. Μια ταινία που άρχισε στο σπίτι ενός Ρωσοεβραίου μπαρμπέρη στις 18 Δεκεμβρίου του 1911 στο Μιντλετάουν του Κονέκτικατ, με τον τίτλο «Α Star Ιs Βorn» («Ένα αστέρι γεννιέται») και ολοκληρώθηκε την 1η Απριλίου του 2008 στην Αθήνα ως «Τhe Last of Τhe Μohicans» («Ο τελευταίος των Μοϊκανών»).

Και ήταν ο τελευταίος. Αφού όλοι- προδότες και σύντροφοι- ήταν νεκροί. Ο Καζάν το 2003 έφτασε τα 94.

Ο Έντουαρντ Ντμίτρικ, ο άνθρωπος που το 1952 τον «έδωσε» στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών του Μακάρθι, εγκαταλείπει σε ηλικία 91.

Ο Ζυλ Ντασσέν για κάποιους μεταφυσικούς λόγους ήταν ο τελευταίος.
 Έπρεπε να φτάσει εκατό παρά τρία για να αφηγηθεί μερικές ιστορίες ξεχασμένες στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.

 Έπρεπε να γράψει το υστερόγραφο αυτής της μεγάλης περιπέτειας.

 Ένα υστερόγραφο με τίτλο «Η εκδίκηση είναι δική μου». Damm it που θα ΄λεγε και ο ίδιος.

 Γαμώτο, κάποιος πρέπει να μείνει πίσω.

Να φτύσει πάνω από τον τάφο του Καζάν. Να κρατήσει τη φλόγα ζωντανή.

Γεννήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου του 1911 στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ και ήταν το 8ο παιδί ενός ρωσοεβραίου κουρέα.
Ξεκίνησε ως θεατρικός ηθοποιός για να μεταπηδήσει γρήγορα στον κινηματογράφο, μαθητεύοντας πλάι στον Χίτσκοκ.
 Η πρώτη του ταινία είναι η μικρού μήκους The Tell-Tale Heart (1941), την οποία ακολούθησε η μεγάλου μήκους Nazi Agent (1942).

Ακολουθούν κάποιες ακόμα ταινίες επί αμερικανικού εδάφους, που τον αναδεικνύουν ως έναν σημαντικό ανερχόμενο δημιουργό του φιλμ νουάρ, η διαδρομή του όμως στο Χόλιγουντ θα διακοπεί με σκληρό τρόπο, καθώς ο αριστερός Ντασέν θα βρεθεί στη μακαρθική μαύρη λίστα (τον κατέδωσε ο σκηνοθέτης Έντουαρντ Ντμίτρικ, ο μόνος εκ των "Δέκα του Χόλιγουντ" που συνεργάστηκε με τους μακαρθικούς) και, αρνούμενος να αποκηρύξει την ιδεολογία του, θα εγκατασταθεί τελικά στην Ευρώπη.

Το τέλος της "αμερικάνικης" καριέρας του είναι η περίφημη <<Η Νύχτα και η Πόλη>> για την προετοιμασία της οποίας ο Ντασέν βρισκόταν στο Λονδίνο όταν κλήθηκε να καταθέσει για "την αντιαμερικανική του δράση".

Ο Ντασέν γύρισε την ταινία γνωρίζοντας ότι επρόκειτο για το τέλος της καριέρας του στο Χόλιγουντ. Ο παραγωγός, μάλιστα, τον είχε συμβουλεύσει να γυρίσει πρώτα τις πιο πολυδάπανες σκηνές ώστε να υποχρεωθεί το στούντιο να τον αφήσει να την τελειώσει…

 Όταν η ταινία ολοκληρώθηκε, οι Βορειοαμερικάνοι προειδοποίησαν στους Ευρωπαίους παραγωγούς ότι οι ταινίες τους δεν θα διανέμονταν στις ΗΠΑ εφόσον σε αυτές συμμετείχε ο αυτοεξόριστος πλέον Ντασέν.


Εγκαταλείποντας τις ΗΠΑ, εγκαταστάθηκε στη Γαλλία. Εκεί γύρισε την ταινία «Ριφιφί», ένα από τα σημαντικότερα κινηματογραφικά φιλμ νουάρ της παγκόσμιας κινηματογραφίας, με το οποίο κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Κανών το 1955.

Στη Γαλλία, επίσης, παντρεύτηκε την Μπεατρίς Λονέρ, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον διάσημο γάλλο τραγουδιστή Τζο Ντασέν (1938-1980) και την ηθοποιό Ζουλί Ντασέν. Ωστόσο, τη ζωή του χάραξε βαθιά ο έρωτάς του με τη Μελίνα Μερκούρη, την οποία γνώρισε δύο χρόνια μετά το «Ριφιφί».

Από τη στιγμή εκείνη άρχισε η δεύτερη καριέρα του, καθώς οι περισσότερες ταινίες που σκηνοθέτησε είχαν πρωταγωνίστρια τη Μελίνα. Μαζί γύρισαν εννέα ταινίες, μεταξύ των οποίων το «Τοπκαπί», η «Φαίδρα» και το «Ποτέ την Κυριακή», που τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Κανών το 1960. Η ίδια ταινία ήταν υποψήφια για Όσκαρ σκηνοθεσίας και σεναρίου, όμως τελικά απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης μουσικής και τραγουδιού για «Τα Παιδιά του Πειραιά» του Μάνου Χατζιδάκι.

Με τη Μελίνα, παντρεύτηκε το 1966 και υιοθέτησε τόσο την υπηκοότητα του Έλληνα, όσο και το όραμα της συντρόφου του για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα. Μαζί ανέπτυξαν έντονη αντιδικτατορική δράση την περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών και με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Ελλάδα.

Σε μία συνέντευξή του είχε πει: «Ζούσα μια διαφορετική εξορία από το ' 67 έως το '74. Σκηνοθέτησα μία μόνο ταινία, γιατί η καρδιά μου είχε μόνο απογοήτευση για τη δικτατορία στην Ελλάδα. Αφοσιώθηκα στη Μελίνα, μένοντας πλάι της όσο το δυνατόν περισσότερο. Οι ταινίες δεν βρίσκονταν καν στο μυαλό μας, γυρίσαμε μία, την "Υπόσχεση την αυγή", απλώς και μόνο επειδή είχαμε υπογράψει τα συμβόλαια».

Στην Αθήνα ο Ζιλ Ντασέν σκηνοθέτησε και τρία θεατρικά έργα, την «Όπερα της Πεντάρας», τον «Γλάρο», και τον «Θάνατο του εμποράκου». Σε συνέντευξή του είχε δηλώσει: «Ξεκίνησα από το θέατρο και λόγω του θεάτρου είχα αρχίσει από νωρίς να σέβομαι και να αγαπώ την Ελλάδα».

Μετά το θάνατο της διάσημης ηθοποιού και πολιτικού, ο Ντασέν δημιούργησε στη μνήμη της το Ίδρυμα «Μελίνα Μερκούρη», με στόχο την προώθηση της δημιουργίας του νέου Μουσείου της Ακρόπολης και την προβολή του ελληνικού πολιτισμού. Κατέχοντας τη θέση του προέδρου, παραχώρησε στο ίδρυμα τα έσοδα από τις ταινίες του, προκειμένου να ενισχυθεί ο αγώνας για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο.

Πέθανε πλήρης ημερών, σε ηλικία 97 ετών, στις 31 Μαρτίου 2008.

Πηγη
Τα Νεα
sansimera 
Μαρια Ξυλουρη

Μελίνα Μερκούρη "Βarbara's song" -  Παράσταση  η όπερα της πεντάρας
Στίχοι: Bertolt Brecht
Απόδοση: Παύλος Μάτεσις
Μουσική: Kurt Weill
Φωτογραφίες του Παναγιώτη Δεληκάρη από το θεατρικό έργο «η όπερα της πεντάρας» που ανέβηκε την χειμερινή περίοδο 1975-1976 στο θέατρο «Κάππα» σε σκηνοθεσία Jules Dassin μετάφραση Παύλου Μάτεσι με τους: Μελίνα Μερκούρη, Νίκο Κούρκουλο, Σπύρο Κωνσταντόπουλο, Καίτη Λαμπροπούλου, Ιάκωβο Ψαρρά, Μίμη Χρυσομάλη, Χρυσούλα Διαβάτη, Πέπη Οικονομοπούλου. Σκηνικά: Βασίλης Φωτόπουλος, Κοστούμια: Διονύσης Φωτόπουλος

  sansimera