Το ποινικό μητρώο του ΔΝΤ

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Οικονομική αποτυχία και κοινωνική καταστροφή σε 5 ηπείρους

Συντριβή δεκάδων εθνικών οικονομιών μέσω της βύθισής τους στην δίνη της ύφεσης, θάνατοι από πείνα 6 τουλάχιστον εκατομμυρίων ανθρώπων, έκρηξη της ανεργίας και της πορνείας, στατιστικές αλχημείες μπροστά στις οποίες ωχριούν τα «γκρικ στατίστικς», βίαιες κοινωνικές εκρήξεις που συνοδεύονται από επιχειρήσεις αιματηρής καταστολής με εκατοντάδες νεκρούς και ωμές πολιτικές παρεμβάσεις στο έργο των κυβερνήσεων συνθέτουν τα έργα και τις ημέρες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Ενός οργανισμού που με την ίδρυσή του, το 1945, κλήθηκε να εγγυηθεί την μεταπολεμική οικονομική ισορροπία και τρεις σχεδόν δεκαετίες μετά τα πρώτα του βήματα μετατράπηκε στο πιο φονικό εργαλείο του διεθνούς νεοφιλελευθερισμού και της αμερικανικής ηγεμονίας.

Οικονομικός κίνδυνος

Τα πιο φαρμακερά βέλη κατά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου τα έχει εξαπολύσει ο βραβευμένος με Νομπέλ, αμερικανός καθηγητής Οικονομικών, Τζόζεφ Στίγλιτς. «Το ΔΝΤ δεν έχει κάνει απλώς ελάχιστα για να αποτρέψει την κρίση, αλά είχε προωθήσει και την πολιτική της απορρύθμισης, η οποία περιελάμβανε την απελευθέρωση των κεφαλαιαγορών και χρηματοπιστωτικών αγορών η οποία συνέβαλε στη δημιουργία της κρίσης και την ραγδαία εξάπλωσή της σε ολόκληρο τον κόσμο», γράφει ο αμερικανός καθηγητής στο πιο πρόσφατο βιβλίο του, με τίτλο Freefall. Συνεχίζει δε με τα εξής: «Ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας μιας αναπτυσσόμενης χώρας μού εκμυστηρεύθηκε μια άποψη κάθε άλλο παρά ασυνήθιστη: η χώρα του έπρεπε να βρεθεί στο έσχατο σημείο για να στραφεί στο ΔΝΤ.

Έχοντας παρακολουθήσει από κοντά το ΔΝΤ κατανοούσα την απροθυμία κάποιων χωρών να του απευθυνθούν για χρήματα. Στο παρελθόν το ΔΝΤ παρείχε χρήματα αλλά μόνο υπό αυστηρούς όρους που στην πραγματικότητα επιδείνωναν ακόμη περισσότερο τις υφέσεις στις χώρες που πλήττονταν. Οι όροι αυτοί είχαν στόχο να βοηθήσουν τους δυτικούς πιστωτές να ανακτήσουν μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων τους απ’ ότι θα ήταν δυνατό, και όχι να βοηθήσουν την πληττόμενη χώρα να διατηρήσει την οικονομική της ευρωστία». Μακρύ χέρι των πιστωτών, ασπίδα προστασίας των τραπεζών είναι με άλλα λόγια το ΔΝΤ σύμφωνα με τον Τζόζεφ Στίγκλιτς!

Οι δεσμοί αίματος που διατηρεί το ΔΝΤ με τις μεγάλες τράπεζες, υπηρετώντας τα συμφέροντα τους, αποκαλύφθηκε με τον πιο επίσημο τρόπο το 2006 στην Αργεντινή. Πέντε σχεδόν χρόνια αφότου η Αργεντινή, ο πάλαι ποτέ καλός μαθητής, έγινε παράδειγμα προς αποφυγή κηρύσσοντας στάση πληρωμών στους δανειστές του, όπως αποκαλύπτει η Νάομι Κλάιν στο βιβλίο της «Το δόγμα του Σοκ – η άνοδος του καπιταλισμού της καταστροφής» (εκ. Α.Α. Λιβάνη) ο διακεκριμένος ιστορικός Αλεχάντρο Όλμος Γκαόνα απέδειξε πως «ολόκληρο το πρόγραμμα της θεραπείας – σοκ που επιβλήθηκε στην Αργεντινή στις αρχές της δεκαετίας του 1990 είχε εκπονηθεί κρυφά από την JP Morgan και την Citibank, τους δύο μεγαλύτερους ιδιώτες πιστωτές της Αργεντινής» και περιλαμβανόταν σε ένα κείμενο 1.400 σελίδων!

Ως «τράπεζα των τραπεζών» χαρακτηρίζει το ΔΝΤ κι ένας ακόμη μελετητής, ο Ρίτσαρντ Πιτ, στο βιβλίο του «Ανόσια Τριάδα, ΔΝΤ – Παγκόσμια Τράπεζα – ΠΟΕ» (εκδ. Α.Α. Λιβάνης). Στο ιδιαίτερα διαφωτιστικό βιβλίο του μάλιστα εντοπίζει χρονικά τον μετασχηματισμό του οργανισμού στην σημερινή του μορφή και την ανάληψη εκτεταμένης δράσης υπό την μορφή της «διάσωσης χωρών» την επαύριο της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης όταν για πρώτη φορά άρχισε να αμφισβητείται η ικανότητα πολλών χωρών να αποπληρώσουν τα δάνεια που είχαν λάβει λίγα χρόνια πριν όταν «με πρωτοπόρο τη Citicorp, μια αμερικανική εμπορική τράπεζα με έδρα τη Νέα Υόρκη, οι τράπεζες προχώρησαν σε ευρύτατο δανεισμό του Τρίτου Κόσμου, στα τέλη της δεκαετίας του ‘60»!

Κοινωνική γενοκτονία

Για χάρη λοιπόν των τραπεζών επιβλήθηκαν τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής του ΔΝΤ. Η πρώτη χώρα η οποία έκανε χρήση των ρευστών διαθεσίμων του ΔΝΤ ήταν η Αγγλία που την περίοδο 1947 – 1971 άντλησε 7,25 δις. δολ. καταβάλλοντας το απαραίτητο κοινωνικό κόστος. Παρότι μάλιστα οι όροι που της επιβλήθηκαν ισοδυναμούσαν με …χάδια, σε σύγκριση με τα δρακόντεια μέτρα που απαιτούνταν από τις χώρες του νότιου ημισφαιρίου στη συνέχεια, γρήγορα οι χώρες του βορρά βλέποντας το τίμημα που κατέβαλε η Αγγλία εξοβέλισαν το ΔΝΤ από τις διαθέσιμες πηγές κάλυψης των χρηματοδοτικών τους αναγκών.

Έτσι για παράδειγμα η Γαλλία απέρριψε το ενδεχόμενο προσφυγής στο ΔΝΤ το 1983, σταθμίζοντας τις επιπτώσεις που θα είχε στο εσωτερικό της. Η «χαρά» επομένως των προγραμμάτων διαρθρωτικής προσαρμογής έμεινε εξ ολοκλήρου για τον Τρίτο Κόσμο, μετατρέποντας το ΔΝΤ σε όργανο οικονομικής και πολιτικής κυριαρχίας του Πρώτου Κόσμου επί του Τρίτου. Μια διαδικασία που χαρακτήρισε την δράση του ΔΝΤ από τη δεκαετία του 1970 μέχρι και του 2000, προκαλώντας αλλεπάλληλες κοινωνικές εκρήξεις. Ο λόγος έγκειται στα μέτρα τα οποία ζητούσε το ΔΝΤ προκειμένου να εγκρίνει τις χρηματοδοτήσεις: περικοπή κοινωνικών δαπανών και επιδοτήσεων προς τους φτωχούς, μαζικές απολύσεις, αθρόες ιδιωτικοποιήσεις, κλείσιμο εθνικών βιομηχανιών και τραπεζών ή ξεπούλημά τους στο διεθνές κεφάλαιο, κοκ.

Στην ιστορία για παράδειγμα έχουν περάσει οι ακόλουθες κοινωνικές εκρήξεις, γνήσιο δημιούργημα του ΔΝΤ: στην Αργεντινή, πολύ πριν το Αργεντινάσο που έγινε τον Δεκέμβριο του 2011, τον Μάρτιο του 1976 πραγματοποιήθηκε μαζική απεργία ενάντια στην απόφαση που έλαβε η κυβέρνηση κατ’ εντολή του ΔΝΤ να παγώσει τους μισθούς. Τον Ιανουάριο του 1977 η Αίγυπτος συγκλονίστηκε από μαζικές ταραχές μετά την πρωτοβουλία της κυβέρνησης να καταργήσει τις επιδοτήσεις σε βασικά τρόφιμα ώστε να μειωθούν τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Μετά τη δολοφονία από την αστυνομία 24 ατόμων η κυβέρνηση τελικά υποχώρησε. Τον Ιούλιο του 1981 μια ανάλογη απόφαση της μαροκινής κυβέρνησης για κατάργηση των επιδοτήσεων στα τρόφιμα οδήγησε σε ακόμη πιο βίαιες ταραχές με τους νεκρούς να ξεπερνούν τους 600. Πενήντα σχεδόν άτομα έχασαν τη ζωή τους και στη Δομινικανική Δημοκρατία όταν ξέσπασαν διαμαρτυρίες ενάντια στην απόφαση της κυβέρνησης να καταργήσει τις επιδοτήσεις ακόμη και στα φάρμακα.

 Πολλά χρόνια διήρκεσαν οι διαμαρτυρίες και στην Νιγηρία, που ξεκίνησαν το 1988, όταν στο πλαίσιο των προγραμμάτων διαρθρωτικής προσαρμογής καταργήθηκαν οι επιδοτήσεις σε καύσιμα και τρόφιμα. Καμιά χώρα όμως δεν πλήρωσε τόσο βαρύ φόρο αίματος όσο η Βενεζουέλα το 1989, όταν σκοτώθηκαν από την αστυνομία εκατοντάδες διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν ενάντια στην απόφαση της κυβέρνησης και του ΔΝΤ να καταργήσουν τις επιδοτήσεις στα καύσιμα που οδήγησε σε απότομη άνοδο της τιμής τους. Εξαίρεση αποτέλεσε η Ινδονησία, δέκα σχεδόν χρόνια αργότερα, όταν η πρωτοφανούς βιαιότητας κρίση που προκάλεσαν οι πολιτικές του ΔΝΤ οδήγησε σε εθνοτικές συγκρούσεις επιφέροντας τον θάνατο 12.000 ατόμων.

Επιχειρώντας να κάνει έναν απολογισμό του κοινωνικού κόστους της ασιατικής κρίσης η Νάομι Κλάιν επικαλείται την «Διεθνή Οργάνωση Εργασίας που υπολογίζει ότι 24 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους την εν λόγω περίοδο και ότι το ποσοστό της ανεργίας στην Ινδονησία αυξήθηκε από 4% σε 12%. Στην Ταϋλάνδη χάνονταν 2.000 θέσεις εργασίας καθημερινά στο αποκορύφωμα των “μεταρρυθμίσεων” (60.000 μηνιαία). Στη Νότια Κορέα απολύονταν 300.000 εργαζόμενοι κάθε μήνα, κυρίως εξ αιτίας της εντελώς περιττής απαίτησης του ΔΝΤ για δημοσιονομικές περικοπές και αύξηση των επιτοκίων. Μέχρι το 1999 τα ποσοστά ανεργίας στη Νότια Κορέα και στην Ινδονησία είχαν σχεδόν τριπλασιαστεί μέσα σε διάστημα δύο μόνο ετών. 

 Όπως συνέβη και στη Λατινική Αμερική τη δεκαετία του 1970, αυτό που αφανίστηκε στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας ήταν ο πιο αξιοσημείωτος παράγοντας του “θαύματος” που είχε σημειωθεί στην περιοχή: η μεγάλη και αναπτυσσόμενη μεσαία τάξη. Πίσω από τα στατιστικά στοιχεία κρύβονται ιστορίες σκληρών θυσιών και απεγνωσμένων αποφάσεων» συνεχίζει η καναδή συγγραφέας. «Όπως συμβαίνει πάντα, οι γυναίκες και τα παιδιά ήταν τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης.

Πολλές οικογένειες που ζούσαν στην ύπαιθρο τόσο στις Φιλιππίνες όσο και στη Νότια Κορέα πουλούσαν τις κόρες τους σε δουλέμπορους, οι οποίοι τις διοχέτευαν σε κυκλώματα πορνείας στην Αυστραλία, στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Στην Ταϋλάνδη οι υπεύθυνοι για τη δημόσια υγεία ανέφεραν μια αύξηση της τάξης του 20% στην παιδική πορνεία μέσα σε ένα μόλις έτος – το επόμενο έτος μετά τις μεταρρυθμίσεις που επέβαλε το ΔΝΤ».

Ένας πρόχειρος απολογισμός των νεκρών που έχουν αφήσει πίσω τους συνολικά οι πολιτικές διαρθρωτικής προσαρμογής του ΔΝΤ όλες αυτές τις δεκαετίες τους υπολογίζει σε 6 εκατομμύρια άτομα! Ο αριθμός αυτός χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από έναν «αποστάτη» του ΔΝΤ, τον Ντάβισον Μπαντού, (τεχνοκράτη του διεθνούς οργανισμού που όταν είδε τα αποτελέσματά των υποδείξεών του παραιτήθηκε) στην επιστολή παραίτησής του προς τον τότε γενικό διευθυντή του οργανισμού, Μισέλ Καμντεσύ.

Ελλάδα όπως Τρινιδάδ και Μπενίν

Ο Ντάβισον Μπαντού αποκαλύπτει κι άλλα ενδιαφέροντα στην συγκλονιστική επιστολή του (με τίτλο «Αρκετά» όπου μεταξύ άλλων λέει πως «δεν υπάρχει αρκετό σαπούνι σε ολόκληρο τον κόσμο για να καθαριστώ απ’ όλα όσα έκανα εν ονόματί σας») όπως για παράδειγμα τις στατιστικές αλχημείες που χρησιμοποιούσε το ΔΝΤ για να φουσκώσει διάφορα μεγέθη, προκαλώντας τεχνητές κρίσεις που εμφάνιζαν την προσφυγή στους μηχανισμούς του ως μονόδρομο. Ειδικότερα αποκάλυψε το «μαγείρεμα» που έκανε το ΔΝΤ στα δημοσιονομικά μεγέθη του πλούσιου σε πετρέλαιο Τρινιδάδ και Τομπάκο ώστε η θέση του να εμφανίζεται ασταθής και η παραγωγικότητά του χαμηλή. Οποιαδήποτε ομοιότητα φυσικά με την περίπτωση της Ελλάδας (όπου η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου έσπευσε να τοποθετήσει στην ηγεσία της στατιστικής υπηρεσίας τον Α. Γεωργίου που υπηρετούσε στις τάξεις του ΔΝΤ επί χρόνια) είναι καθαρά συμπτωματική…

Αποτέλεσμα …σύμπτωσης είναι και οι ομοιότητες που εμφανίζει ο διορισμός του Λουκά Παπαδήμου στην Ελλάδα με την ανάδειξη μιας «νέας γενιάς ηγετών που δεν είναι καλύτεροι από τους προηγούμενους και είναι εξ ίσου αφοσιωμένοι στον παγκόσμιο και στον τοπικό καπιταλισμό που έχει αρχίσει ν’ αναρριχάται στην εξουσία. Πρόκειται για φλύαρους τεχνοκράτες που είναι δημιουργήματα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας». Η χώρα αναφοράς εδώ είναι το …Μπενίν της Αφρικής και το απόσπασμα προέρχεται από το συλλογικό έργο Η μαύρη βίβλος του καπιταλισμού (εκδ. Α.Α. Λιβάνη).

Το ΔΝΤ δεν είναι υπόλογο μόνο για τις ολέθριες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές παρεμβάσεις του αλλά επίσης και για τη στήριξη που πρόσφερε στους πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς της Ουάσινγκτον. Ο Τζον Πέρκινς για παράδειγμα, στην Εξομολόγηση ενός οικονομικού δολοφόνου (εκδ. Αιώρα) σχολιάζει την μεταπολεμική οικοδόμηση του Ιράκ με την βοήθεια ενός άρθρου των New York Times (με ημερομηνία 18 Απριλίου 2003) όπου αναφέρεται: «οι Ιρακινοί θα συνεργαστούν στη συνέχεια με την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, οργανισμούς πάνω στους οποίους οι Ηνωμένες Πολιτείες ασκούν σημαντική επιρροή, με σκοπό την ανοικοδόμηση της χώρας»! Η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ στο ρόλο του ιεραπόστολου και του εμπόρου που συνόδευαν τους μισθοφόρους…

Έχοντας να υπηρετήσει τόσο ιδιοτελείς σκοπούς το ΔΝΤ δεν είναι τυχαία η παταγώδης και επαναλαμβανόμενη πλέον αποτυχία του να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις κρίσεις, που είναι ο επίσημος στόχος των παρεμβάσεών του. «Οι πολιτικές του ΔΝΤ όχι μόνο επέτειναν τις οικονομικές υφέσεις, αλλά ήταν εν μέρει υπεύθυνες και για την εκδήλωσή τους», τονίζει ο Τζόζεφ Στίγκλιτς στο βιβλίο Μεγάλη αυταπάτη (εκδ. Α.Α. Λιβάνη). Σε άλλο δε σημείο αναφέρει: «η άποψη που επικρατεί σε μεγάλο μέρος του αναπτυσσόμενου κόσμου και την οποία συμμερίζομαι είναι ότι το ίδιο το ΔΝΤ έχει γίνει περισσότερο μέρος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι χώρες παρά της λύσης του. 

Πράγματι, σε πολλές από τις χώρες που έπληξε η κρίση, τόσο οι απλοί άνθρωποι όσο και οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης και ο επιχειρηματικός κόσμος συνεχίζουν να αναφέρονται στην οικονομική και κοινωνική θύελλα που έπληξε τα έθνη τους ως “το ΔΝΤ” – με τον ίδιο τρόπο που θα έλεγε κανείς “η πανούκλα” ή η “Μεγάλη ύφεση”. Η ιστορία χωρίζεται σε “προ ΔΝΤ” και “μετά ΔΝΤ” περίοδο, όπως ακριβώς οι χώρες που ερημώνονται από ένα σεισμό ή κάποια άλλη φυσική καταστροφή χρονολογούν τα γεγονότα “πριν” και “μετά” το σεισμό».

Ευστοχία 15 στα 134!

Τέλος, κορυφαίο παράδειγμα που δείχνει τον βαθμό επικινδυνότητας των συνταγών του ΔΝΤ αποτελούν οι επίσημες ομολογίες αποτυχίας του. Χαρακτηριστικότερη όλων είναι μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 1999 κι εκπονήθηκε για λογαριασμό του συντηρητικού αμερικανικού ιδρύματος Χέριτατζ η οποία καταλήγει στο εξής απίστευτο από πρώτη ματιά συμπέρασμα: «Οι 48 από τις 89 λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες που έλαβαν χρήματα από το ΔΝΤ μεταξύ του 1965 και του 1995 δε βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση απ’ ότι πριν. 32 απ’ αυτές τις 48 χώρες είναι φτωχότερες απ’ ότι πριν και 14 απ’ αυτές τις 32 χώρες έχουν οικονομίες οι οποίες συρρικνώθηκαν κατά τουλάχιστον 15% από την εποχή που προηγήθηκε του πρώτου δανείου ή της προσφυγής στο ΔΝΤ». Σοβαρή κριτική ασκεί ακόμη και το αμερικανικό Γενικό Λογιστήριο στο ΔΝΤ και ειδικότερα στην ετήσια έκθεση του διεθνούς οργανισμού για την παγκόσμια οικονομία η οποία ούτε λίγο ούτε πολύ χαρακτηρίζεται ως παραπλανητική καθώς «έχει άσχημο ιστορικό ως προς την πρόβλεψη υφέσεων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι άμεσα συνδεδεμένες με μια χρηματοπιστωτική κρίση.

 Το διάστημα μεταξύ 1991-2001, από τις 134 υφέσεις που καταγράφηκαν σε αναπτυσσόμενες χώρες, πρόβλεψε σωστά μόλις τις 15, για τις υπόλοιπες 119 υφέσεις είχε προβλέψει αύξηση του ΑΕΠ και σε αυτές συμπεριλαμβάνονταν μεγάλες υφέσεις που οδήγησαν στην μεξικάνικη και την ασιατική κρίση»!

Κατά συνέπεια η αστοχία που παρατηρείται στην Ελλάδα με τα αλλεπάλληλα Μνημόνια δεν είναι εξαίρεση, αλλά ο κανόνας. 

Παντού το ΔΝΤ απέτυχε να διασφαλίσει την βιωσιμότητα των οικονομιών, πέτυχε όμως να εγγυηθεί την βιωσιμότητα των τραπεζών και την αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου. Αυτός είναι τελικά ο λόγος ύπαρξής του 

 Πηγη,Sierra Maestra